W świecie neuroróżnorodności cechy charakterystyczne dla danego neurotypu nie są sztywną kategorią. Nie każda osoba neuroAtypowa musi mieć wszystkie objawy typowe dla ADHD, autyzmu, dysleksji, dyskalkulii…itd. Przykładowo, osoba autystyczna może wykazywać pewne cechy spektrum autyzmu, ale nie wszystkie, które są zwykle z nim kojarzone. Innymi słowy, wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia pewnej cechy wśród osób neuroAtypowych, nie gwarantuje jej obecności w każdym przypadku.
Niepowtarzalna kombinacja
Sprawę komplikuje intersekcjonalność, czyli współwystępowanie np. ADHD i autyzmu, autyzmu i dysleksji, dysleksji i dyskalkulii… Na tym jednak nie koniec, inaczej będzie to wyglądać jeśli nałożyć na to jeszcze aspekt taki jak wiek czy płeć, czy nawet dostępność do wsparcia na etapie wczesnego rozwoju, dodatkowo powiązane z sytuacją ekonomiczno-społeczną. Te nakładające się cechy wpływają na siebie nawzajem, tworząc unikalne kombinacje symptomów i doświadczeń dla każdej osoby.
Różne doświadczenia
Nawet jeśli dwie osoby mają np. ADHD, to różne cechy związane z tym neurotypem, mogą przejawiać się u nich w różny sposób. Jedna cecha, taka jak nadwrażliwość sensoryczna, może przejawiać się jako niechęć do hałasu w ogóle, wrażliwość na tylko pewien rodzaj dźwięków, czy wyłącznie nadwrażliwość na nagłe i niespodziewane odgłosy.
Kolejnym istotnym aspektem jest fakt, że niektóre cechy mogą nie być widoczne na pierwszy rzut oka, ponieważ wiele osób neuroAtypowych rozwija systemy kompensacyjne, które pozwalają im radzić sobie efektywniej na co dzień. Z zewnątrz nie zawsze jesteśmy w stanie dostrzec, ile pracy dana osoba wkłada w dostosowanie się do oczekiwań i standardów społecznych. Przez co, nawet jeśli dana cecha występuje, jest niezauważalna dla osób postronnych. Znam nawet taki skrajny przypadek, gdzie osoba z ADHD ma systemy na organizację porządku w domu na poziomie wykraczającym daleko poza test białej rękawiczki.
W kontekście neuroróżnorodności ważne jest, aby pamiętać, że chociaż pewne cechy mogą być bardziej prawdopodobne w odniesieniu do określonego neurotypu, nie oznacza to, że będą one obecne u każdej osoby i w tej samej formie. Każdy człowiek jest inny, a jego doświadczenia i objawy są kształtowane przez wiele różnych czynników.
Napisz w komentarzu, lub na email: kontak@ponadschematami.org.
Możesz też skorzystać z listy „PYTANIA/INSPIRACJE”:
Jakie cechy twojego neurotypu uważasz za najbardziej charakterystyczne dla siebie i w jaki sposób różnią się one od stereotypów?
Jakie są cechy, które przejawiają się u ciebie inaczej niż u innych osób, które znasz i mają tę samą diagnozę?
Czy kiedykolwiek byłeś_aś w sytuacji, w której zakwestionowano twoją neuroAtypowość, ponieważ nie pasowałeś_aś do „typowego” obrazu?
Jakie cechy swojego neurotypu uważasz za najtrudniejsze do wyjaśnienia innym?